GAL-ak: Sorrera eta GAL Urdinaren antolaketa

Abstract

Lan honek 1983tik 1987ra Espainian sortutako Gerra Zikinaren organizazio militarrak ikertuko ditu, Grupos Antiterroristas de Liberación (GAL) izena zutenak. Taldearen handitasuna dela eta, ez dira horren ezaugarri guztiak azalduko, hots, lan honetan bakarrik GAL osoen kanpoko azala landuko da. Horretarako, bakarrik, sorrera eta GAL Urdinaren, GAL-en azpitalde famatuenaren, antolamendua azalduko dira. Izan ere, helburua ez da GAL guztiak azaltzea, zer ziren eta zergatik sortu zirenaren ideia hartzea baizik, hots, gaiari nolabaiteko sarrera bat ematea. Gai hau lantzearen zergatia GAL-en inguruan dagoen historiografia txikia da. Urte askotan zehar ETA-ren inguruan historiografia luze eta sakona osatu den bitartean, Gerra Zikinaren inguruan garatu dena oso murritza da. Horietatik asko 70. hamarkadakoaren ingurukoak dira eta GAL-ak, 80. hamarkadakoa direnak, gainetik lantzen dira, soilik. Hala ere, azpimarratu behar da, gutxi badira ere, batzuek sakondu egin dutela eta horietan oinarritu naiz lana aurrera eramateko. Gehienak 80. hamarkadatik aurrera kazetariek burututako lanak dira, GALen trama ezagutzera eman zutenak, eta, bestalde, organizazioan parte hartutako protagonisten memoriak ere erabili dira. Sorrera ulertzeko, 1982ko egoera kontuan hartu behar da. ETA-ren ekintza armatu bortitzaren aurrean PSOE-ko gobernu berriak erantzun bat eman behar zuen, bere eskura zituen baliabide demokratikoak erabiliz, terrorismoarekin amaitzeko. Hala ere, borroka horretan herrena zegoen, izan ere, ETAren base nagusia Frantzian zegoelako eta Miterrand-eko Frantziak ez zuelako laguntzarik eskaintzen. Muturrezko egoera honen aurrean, Espainiako gobernuko kide batzuek frankismotik jarauntsitako polizien garbiketa ezaz baliaturik, Gerra Zikinari hasiera eman zioten, GAL-ak sortuz (1983). Hiru sektore nagusi sortu ziren, estatuak finantziaturik: Marroia –CESID–, Berdea –Guardia Zibila– eta Urdina –Polizia Nazionala–. GAL Urdinari dagokionez, esan behar da honen egituraketa José Amedo Fouce-ren, Bilboko Informazio Brigadako komisariordearen, inguruan antolatu zela. Honek, laguntzaile zein Estatuaren diruaz baliaturik, mertzenarioak kontratatzen zituen, Pirinio Atlantikoetako departamentuko euskal lurraldeetatik izua hedatuz. 1987an eta 27 hildako ondoren, GAL-ek armak utzi zituzten, helburu nagusia, Frantziaren kolaborazioa, lortu zutelarik.