Dardarina genearen mutazioa Parkinsonen gaixotasunean
Abstract
Parkinsonen gaixotasuna neurona dopaminergikoei eragiten dien gaixotasun neurodegeneratiboa da, ezaugarri nagusienetarikoa neurona dopaminergikoen endekapena izanik. Kausa ezagunena Lewy gorputzen metaketa da; α-sinukleinaz osaturik dauden inklusio intrazelularrak izanik. Gaixotasunaren genetikari buruz eginiko ikerketek adierazi dute badagoela gene bat, LRRK2 edo dardarina izenekoa, bertan mutazioak izanez gero, patologia izateko eta garatzeko prebalentzia handitzen duena. Kodetzen duen proteina, dardarina, ROCO superfamiliaren barnean dago, hainbat domeinu dituena. Kinasa domeinu bat du, eta horrek kinasa aktibitatea ematen dio. Proteinak hainbat funtzio zelularretan parte hartzen du; bide lisosomalaren bidezko autofagian, garraio axonalean eta endozitosian kasu. Mutazioak ematen direnean, dardarinaren kinasa aktibitatea handiagotu egiten da, eta funtzio horietan asaldura ezberdinak pairatzen dira, horrek azkenean α-sinukleinaren metaketa eraginez. Bestalde, LRRK2 mutanteek mitonkodria funtzioan hainbat aldaketa sortzen dituzte, azkenean neurona dopaminergikoen endekapena dutena ondoriotzat. Gaur egun, enpresa farmazeutiko ezberdinak gene hori ikertzen ari dira, gaixotasuna sendatzeko itu gisa balioko duelakoan. Nahiz eta oraindik merkatuan ez egon, molekula ezberdin anitz daude aztergai, etorkizun batean tratamendu berri posibleak izan daitezkeenak. Euskal Herrian konkretuki, hainbat entsegu kliniko egin dira horren inguruan, eta, emaitzen arabera, euskaldunok LRRK2 mutazioak jasateko joera nabariagoa dugu gainontzeko lurralde eta etniekin alderatu.