Sarrera lexikoa: zahartzaroak duen eragina.

Abstract

Lan honetan, hizkuntza prozesamenduan zahartzaroak duen eragina azaltzen da, baita honekin lotutako hipotesi eta teoriak. Lan honetako begirada elebakarretan jarri dut, batez ere sarrera lexikoan eta honen barruan, mihi puntako egoeran. Hala ere, sarrera lexiko elebiduna ere azaldu dut, azaletik bada ere. Lehen atalean elebakarretan ematen diren hizkuntza prozesamenduak gaingiroki azaldu ditut, maila lexikoa, diskurtso maila eta maila fonologikoa azalduz. Ondoren, zahartzaroak hizkuntza maila hauetan dituen eraginak laburtu ditut. Bigarren atalean, sarrera lexikoan jarri dut arreta, batez ere, elebakarretan. Honetarako, sarrera lexikoaren prozesua azaldu dut, hiru maila bereiziz. Prozesua honetan datza: lehenik eta behin kontzeptua semantikoki zehaztu, ondoren lema aukeratu. Gero hitzaren informazio fonologikoa sintaxi inguruari egokituko zaio, eta azkenik kontzeptua fonemez hornitu eta ahoskatu egingo da. Honen harira, Camarazza-ren (1997) eta Levelt-en (1999) proposamenak azaletik laburtu ditut. Bestalde, sarrera lexikoan adinak hitzak ekoizterako momentuan eragiten dituen zailtasun handienak laburtu ditut: mihi puntako egoera, irudien izendatzea eta hizketa arazoak, hain zuzen ere. Hirugarren atalean, mihi puntako egoeran jarri dut arreta, zertan datzan eta adineko helduetan izaten dituen eraginak sakonago azalduz. Bestalde, honen inguruan sortzen diren, teoria, hipotesi eta defizitak azaldu dira: inhibition deficit hypothesis edo inhibizio defizit hipotesia, interactive activation theory edo aktibazio interaktiboaren teoria, node structure theory edo nodo egituraren teoria, beste hainbaten artean. Honez gain, teoria hauetako batzuk bermatzen dituen ikerketa bat azaltzen da, Abrams et al. (2007), hain zuzen ere. Hau azaldu ondoren, elebidunetan gertatzen den prozesua azaldu nahi izan dut, hauen garunean bi hizkuntza izanik, prozesu gehigarri edo luzeago bat egin behar bait dute. Prozesu hauek azaltzeko, bi eredu azaldu ditut: Language-Specific Selection Model (Costa et al, 1999) eta Inhibitory Control Model (Green, 1986). Gainera, Gollan et al. (2008) ikertzaileen ikerketa azaldu dut, non elebidunek ekoizpenean izaten dituzten desabantailak azaltzeko hiru hipotesi aipatzen dituzten: weaker links hypothesis edo lotura ahulenaren hipotesia, activation hypothesis edo aktibazio hipotesia eta interference hypothesis edo interferentzia hipotesia.