Genero-identitatea Euskal Dantza tradizionalaren eraikuntzan

Abstract

Euskal dantza tradizionalean indarrean diren genero-identitateen eraikuntza prozesuaren aro bati begiratzen dio tesi honek. XIX. mende bukaeran eta XX. mendearen lehen herenean, euskal identitate nazaionalaren eraikuntzarekin batera euskal dantzaren tradizio berria atondu zen. Dantza tradizio hori genero ikuspegi bitarrarekin eraiki zen, eta genero bakoitzari errepertorio, janzkera eta dantzakera bereiziz osatutako rol estereotipatuak egotzi zitzaizkion: maskulinitatea gorpuztu zuten ezpata-dantzariek eta feminitate eredu berria poxpolinek. Dantzei genero marka ezarri zitzaien eta ordura arte gizon eta emakumeek dantzatzen zituzten dantzak genero bakar bati lotura birformulatu ziren. Horrela, aurreskua, testuinguru ludiko zein erritualetan zabalduena zen dantza, ordura arte emakumeek ere dantzatu bazuten ere, esklusiboki gizonezkoen dantza bihurtu zen, eta emakumeek inoiz dantzatu izana ere ukatu zuen narrativa sortu zen. Emakumeek euskal dantzetan, eta bereziki aurreskuan, tradizioz ez direla dantzatu dioen sinesmen okerrak XXI. mendera arte iraun badu ere, azken urteotan hainbat froga dokumentalek agerian jarri da ukazio horren faltsutasuna. Aurrekariei eskainitako begiradan euskal dantzaren historian emakumeek izan duten parte-hartzearen testigantza biltzen ditu tesi honek. Ondoren 1874-1936 bitarteko aroan zentratuta, euskal dantza tradizionalaren eraikuntzan genero-identitateak nola aldatu eta konfiguratu ziren aztertu da.