Emakumea Euskal Herriko Gerra Zibilean eta lehen Frankismoan

Abstract

Ikerketa lan honen helburua historiako garai zehatz bat genero ikuspuntu batetik ulertzea da, nolabait arkeologia feminista bat eginez. Honetarako, esan bezala garai kronologiko zehatz batean mugatuko gara, Gerra Zibilean eta lehen Frankismoan, zuzenki. Honi dagokionez, badakigu bibliografikoki oso gai jorratua dela, azken urteetan ere arkeologiaren esparruan sekulako indarra hartuz. Era berean, bistan da arazo bat dagoela, gizarteko sektore bat itzalpean mantentzea, emakumea hain zuzen ere, eta generoaren arkeologia bat eginez hau argitara ematea izango da lan honen ezaugarri garrantzitsuena. Honetarako, lurralde jakin batean zentratuko gara, Euskal lurraldeetan hain zuzen ere, bereziki Bizkaian, eta jarraiki, Gipuzkoan. Bistan da hau aukeratzearen arrazoi nagusienetako bat gertutasuna dela, baina aldi berean, batez ere Bizkaia denbora gehiagoz zonalde errepublikarrean mantentzeak elkarte politiko eta kartzela gehiago izatea ahalbidetu du. Lehengo hariari jarraituz, lanaren beste helburu garrantzitsu bat ere gaur egungo memoria ikertzea izango da, plazaratzen diren elkarte, gune… ezberdin oro nola mantendu eta gogoratzen diren ikuskatuz. Oro har, gune eta elkarte hauek politikan eta errepresioan zentratuko dira lan osoan zehar, izan ere, badakigu emakumeek elkarte politiko propioak izango zituztela, eta hauen eta beste hainbat ezaugarri ezberdinen harira sekulako errepresioa jasango zutela. Horrenbestez, gizarteko hiru talde eta lau kartzela azalduz indartzen da lanaren mamia. Alde batetik, errepublikarrak, faxistak eta Euskal nazionalistak aurkezten dira, beraien egunerokotasun, ideologia eta politikako ezaugarriak ezberdinduz, izan ere, honek errepresioan eragina izango du. Beste aldetik, aurkezten diren lau kartzelak ikusiz, hala nola, Orue-ko txaleta, Durangoko kartzela, Zornotzako kartzela eta Saturraraneko kartzela, garbiago eta gertutasun batekin frogatu ahal izan dut emandako errepresioaren inguruko informazioa, adibide espezifikoak baitira. Hitz gutxitan esateko, emakumea guztiz zapalduta egon da urteetan zehar eta noski, gaur egun ere, memoria historikoan sekulako hutsunea nabarmentzen da. Jarraian plazaratutako lanarekin hau ahal den neurrian aldatzen saiatzea eta nola ez, salatzea izango dira abiapuntuak, ulertaraziz arkeologia feminista bat beharrezkoa dela historia bere osotasunean ulertzeko, eta zapalduei beharrezko atentzioa emateko.