Zuberoako euskararen azterketa diakronikoa: XVI-XIX. mendeak

Abstract

Tesi honek ekialdeko euskararen mintzo nagusiaren historiaren berri ematen du lau mendeetako testuetan gaindi (1616-1899). Horrek lan filologiko sakona eskatu du, Zuberoako euskararen corpusa definitu, ikertu eta bera osatzen duten testu gehienak editaturik. Ondoren lan linguistikoari ekin zaio, hizkuntz ezaugarri multzo zabal bat hautaturik, fonologiatik sintaxiraino; hizkuntz ezaugarri gehienak deklinabideari eta aditz sistemari doazkie.Zuberoako euskararen bilakaera hizkuntzalaritza diakronikoaren ohiko tresnen bidez azaldu da: gramatikalizazioaren teoria eta tipologia; horiez gainera, ikerketa honek soziolinguistika historikoaren eta hizkuntz ukipenaren ikuspegiak ere barnatu ditu.Hizkuntz ezaugarrien azterketak Zuberoako euskararen izaera funtsean gordetzailea dela erakutsi du, Euskara Batu Zaharretik (ca. VII. m.) datorkeen arkaismo ugari atxiki baitu, bai eta ekialdeko gainerako mintzoekin batera egindako hautu eta berrikuntza zaharrak ere. Halaber, ageri da azken mendeetako zubereraren berrikuntzen gibelean datzan indar nagusia biarnesaren eragina dela.